Czy dokumentacja i rysunek techniczny są objęte prawami autorskimi?

Sporządzenie rysunku technicznego jakieś części, podzespołu, urządzenia jak najbardziej możemy wykonywać w oparciu o umowę o dzieło. Co jednak z prawami autorskimi? Czy wykonawca sporządzając rysunek techniczny w ogóle takowe nabywa? Niewątpliwie coś tworzy, ale czy w rozumieniu przepisów prawa jest to utwór?

 

W przypadku tworzenia rysunku technicznego mamy do czynienia z dokładnym odwzorowaniem istniejącego w rzeczywistości obiektu. Już właściwie takie zdefiniowanie problemu wyklucza możliwość nabycia przez wykonawcę praw autorskich.

Można by oczywiście polemizować, że przecież autorem odpowiedniego zestawu kresek jest dana osoba, czyli autor, który osobiście, wykorzystując swój intelekt tworzy dzieło. Oczywiście – rysunek techniczny jest dziełem wykonanym indywidualnie, ale nie mających cech utworu indywidualnego.

Najprościej w tym przypadku odwołać się do jednego z pierwszych akapitów Ustawy o prawie autorskim:

„Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).”

Mówiąc krócej – jest to dzieło o twórczym i indywidualnym charakterze. U podstaw orzecznictwa w zakresie prawa autorskiego leży wykładnia, iż taki utwór powinien być niepowtarzalny. Czyli, że każdy, kto ma takie same umiejętności, wykształcenie, dostęp do materiałów i narzędzi stworzy utwór o innych charakterze, wyglądzie, różniący się detalami, bądź zupełnie inny.

Swoboda twórcza

U podstaw tej idei leży również kolejna istotna wartość – swoboda twórcza. To przejaw subiektywnego postrzegania rzeczywistości, indywidualnej kreacji w wyniku której powstaje niepowtarzalne dzieło. Posługując się kategorią rysunku – każdy narysuje ten sam stół w inny sposób. Oczywiście nie w przypadku, gdy chodzi o rysunek techniczny.

Swoboda twórcza w przypadku rysunków technicznych jest właściwie ograniczona do zera. Wykonawca stosuje reguły, normy, standardy, które obowiązują wszystkich tworzących rysunek techniczny. Dwaj nieznający się inżynierowie z dwóch odległych miejsc w naszym kraju sporządzą w identyczny sposób rysunek techniczny wału korbowego, instalacji elektrycznej, okna, stołu, zaworu itp. Ich swoboda twórcza jest zredukowana do wytycznych wynikających z zestawu różnorakich norm technicznych.

Reasumując – w doktrynie oraz orzecznictwie, oddziela się pracę o charakterze twórczym od pracy o charakterze technicznym nawet jeśli ta ostatnia wymaga zastosowania specjalistycznej wiedzy lub sprawności.

Wyjątek – rysunki, nie rysunek

Nie oznacza to jednak, że inżynierom czy technologom całkowicie obce są prawa autorskie. Istnieje bowiem szereg sytuacji, gdy ich rysunki stają się utworem w rozumieniu prawa autorskiego. No właśnie – rysunki, nie rysunek, a i to nie wszystko.

Sytuacja zmienia się gdy mamy do czynienia z dokumentacją techniczną. Dokumentacja nie jest bowiem oddzielnym odwzorowaniem rzeczywistości w postaci jednego rysunku technicznego, tylko pewnego rodzaju kompilacją, zespołem czy też zestawem mającym na celu zagregowanie i przekazanie innym odbiorcom pewnej całościowej wiedzy.

Taka dokumentacja techniczna musi się składać z kompletu rysunków technicznych, ale to nie wszystko, aby mogła zaistnieć jako utwór autorski. W jej skład muszą wchodzić różnego rodzaju komentarze, omówienia, informacje o sposobie eksploatacji. Istotną składową są również wszelkiego rodzaju instrukcje użytkowania, postępowania w razie awarii itp.

Czym to się różni od rysunku technicznego? Przecież wynika również z konkretnych norm, zasad, przepisów itp.?

Według orzecznictwa jest to kompilacja dokumentów, których ułożenie, sposób selekcji, dobór tematyczny, podział na części, elementy, rozdziały – jest już przejawem twórczej działalności wykonawcy i ma charakter oryginalny. Każdy inżynier sporządzi inną dokumentację techniczną, w sposób niebanalny, która wynika z jego umiejętności oraz wyobraźni. Jeżeli do tego dodamy oryginalny dobór słownictwa, formułowanie wniosków – to dokumentacja techniczna nabiera cech wyróżniających, można ją objąć prawami autorskimi i z tego tytułu dokonywać przeniesień praw majątkowych.

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest

0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Site Footer

0
Would love your thoughts, please comment.x