Umowa o dzieło: wyjątki i ograniczenia

Umowa o dzieło to jedna z najczęściej wybieranych umów cywilnoprawnych. Są jednak sytuacje, w których jej zawarcie i praca w oparciu o nią może narazić nas na straty. By ustrzec się przed konsekwencjami, warto wiedzieć, kiedy nie podpisywać tego typu dokumentów.

Freelancerka na zwolnieniu lekarskim L4
Freelancerka na L4

Istnieją dwa ważne ograniczenia dla pracy na umowie o dzieło. Pierwsze ograniczenie to posiadanie statusu osoby bezrobotnej. Drugie — to przebywanie na zwolnieniu lekarskim, potocznie zwanym L4. Zawarcie umowy o dzieło podczas przebywania na L4, może prowadzić do utraty świadczeń takich jak zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy, zasiłek macierzyński, zasiłek wyrównawczy i świadczenie rehabilitacyjne.

Umowa o dzieło a ubezpieczenie zdrowotne

Rozróżniamy dwa rodzaje umów – cywilnoprawne (umowa zlecenie i umowa o dzieło) i umowę o pracę. Na umowie o pracę opłacamy wysokie składki ubezpieczeniowe, ale przysługują nam takie przywileje, jak gwarancja płatnego urlopu, minimalne wynagrodzenie czy ubezpieczenie społeczne, w tym zdrowotne.

W przypadku umowy zlecenia kwestia ubezpieczeń społecznych zależy od tego, czy zleceniobiorca posiada inne tytuły do ubezpieczenia – inną umowę zlecenia, umowę o pracę lub jest objęty ubezpieczeniem współmałżonka.

Umowa o dzieło jako jedyna spośród tych umów nie jest objęta składką ubezpieczeniową ZUS. Wykonawca może zdecydować się na dobrowolne odprowadzanie składki zdrowotnej, jednak nie ma obowiązku opłacania innych składek.

Umowy cywilnoprawne a zwolnienie lekarskie – czy przysługuje?

Jedynie osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym mogą otrzymać zwolnienie lekarskie. Dotyczy ono więc umowy o pracę i umowy zlecenia.

Często jednak zdarza się, że osoby zatrudnione na etacie decydują się wykonać dodatkowe zlecenie, by podnieść swoje wynagrodzenie. Wtedy może dojść do sytuacji, kiedy pracownik z powodu choroby przebywa na L4, a jednocześnie chce świadczyć usługi na podstawie umowy o dzieło.

Kiedy wykonawca wykonuje dzieło będąc jednocześnie na zwolnieniu lekarskim, naraża się na utratę świadczeń, nawet jeśli dzięki temu dotrzymuje określonych terminów.

Umowa o dzieło a zwolnienie lekarskie – czy podczas zwolnienia chorobowego można pracować?

Przebywanie na L4, szczególnie gdy nie jest się obłożnie chorym, a na przykład unieruchomionym z powodu złamania nogi, może wydawać się znakomitą szansą na podniesienie swojego wynagrodzenia, np. wykonując projekt w oparciu o umowę o dzieło. Mając już podpisaną umowę o dzieło, wykonawca chce wywiązać się z odpowiedzialności i dostarczyć zlecenie w terminie. Czy jednak praca w oparciu o umowę o dzieło podczas L4 jest legalna?

Zwolnienie lekarskie służy odzyskaniu przez pracowników zdolności do pracy. Otrzymują oni wtedy również świadczenia, które mają zrekompensować w całości lub części ich wynagrodzenie, jakiego nie mogli otrzymać z powodu niezdolności do pracy.

Oznacza to, że L4 na umowie o pracę obejmuje nie tylko dany etat, ale także zakaz świadczenia usług wynikających z umowy o dzieło. Na mocy art. 17 ust. 1 jednym z warunków otrzymania świadczenia pieniężnego w tym okresie jest wstrzymanie się od wykonywania wszelkich obowiązków zawodowych.

Umowa o dzieło na L4 – co nam grozi?

Jeżeli podejmujemy się pracy w ramach umowy o dzieło podczas przebywania na L4, ZUS ma prawo zakwestionować nasze prawo do otrzymania świadczeń pieniężnych z zasiłku chorobowego oraz nakazać zwrot wypłaconych już środków. Wynika to z orzecznictwa Sądu Najwyższego, który ma swoje posadowienie w wyroku z 2005 roku (I UK 370/04):

Pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego na podstawie art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r., jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim.

Od początku 2021 roku ZUS kontroluje praktycznie wszystkie umowy o dzieło zawierane w Polsce. Taki obowiązek został wprowadzony przepisami tzw. tarczy antykryzysowej 2.0, a dokładnie w art. 22 ustawy z dnia z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2020. 568).

Szerzej pisaliśmy o tym w artykule: „Zgłaszanie do rejestru ZUS umów o dzieło – nowy obowiązek”

Zawieranie umów o dzieło podczas przebywania na zwolnieniu lekarskim

Umowy podpisane podczas L4 są ważne i wiążące. I choć wydaje się, że podpisanie umowy nie równa się temu, że od razu zajmiemy się wykonywaniem określonych działań, to jednak z punktu widzenia ZUS-u takie działania równają się niewłaściwemu wykorzystaniu zwolnienia lekarskiego.

Dodatkowo umowa o dzieło, jako umowa rezultatu zakłada, że zleceniodawca otrzyma zamówione dzieło w określonym czasie. Jeśli przebywamy na L4, może się zdarzyć, że z powodu choroby nie dotrzymamy określonych w umowie terminów. W przypadku umowy o dzieło nie możemy się podeprzeć zwolnieniem lekarskim, bo nie zwalnia nas ono z obowiązków.

Umowa o dzieło nie powinna więc być zawierana ani realizowana w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim. Jeśli rzeczywiście chcemy podjąć się danego zlecenia, lepiej umówić się ze zleceniodawcą na inny termin podpisania umowy, który nie będzie kolidował z naszym L4.

Prowadzenie własnej działalności na zwolnieniu lekarskim

Inaczej sprawa wygląda, gdy to osoba prowadząca działalność gospodarczą chce zawrzeć umowę cywilnoprawną, przebywając jednocześnie na zwolnieniu lekarskim. Wyrok Sądu Najwyższego z 2009 roku (II UK 359/08), podaje co następuje:

„Czynności formalnoprawne podejmowane w okresie niezdolności do pracy przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą w związku z posiadanym przez nią statusem pracodawcy nie są pracą zarobkową powodującą utratę prawa do zasiłku chorobowego”.

Oznacza to, że podpisywanie niezbędnych umów podczas prowadzenia działalności gospodarczej jest dopuszczalne przez ZUS i nie skutkuje utratą świadczeń.

Umowa o dzieło a status bezrobotnego

Dla osób świadczących usługi istnieje jeszcze jedno ograniczenie w zawarciu umowy o dzieło. Jest to sytuacja, w której z różnych względów osoby takie są zarejestrowane w Urzędzie Pracy jako osoby bezrobotne.

Warto pamiętać, że wykonawca odpowiada za informowanie urzędu o swoim stanie zatrudnienia. Nawet jeśli przedmiotem umowy jest niewielki projekt, wykonawca powinien wyrejestrować się z Urzędu na czas wykonania umowy. Ponownej rejestracji dokonać może dopiero po jej zakończeniu.

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest

0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Site Footer

0
Would love your thoughts, please comment.x