Zamawiając obraz u artysty, zlecając sporządzenie projektu domu, zamawiając meble, składając zamówienie na zaprojektowanie logo przedsiębiorstwa czy zlecając stworzenie strony internetowej zawieramy umowę o dzieło. W prawniczej terminologii umowę o dzieło zakwalifikujemy jako tak zwaną „umowę rezultatu” i określenie to dobrze oddaje istotę umowy o dzieło – jest to bowiem stosunek prawny, w którym, w odróżnieniu od chociażby umowy zlecenia lub umowy o pracę, ważny jest konkretny i namacalny rezultat działań wykonawcy, a nie jedynie czas poświęcony na wykonanie jakiejś czynności. Umowa o dzieło jest zatem jedną z najpowszechniejszych umów cywilnoprawnych.

W związku z tym, że umowy o dzieło są często zawierane, warto mieć świadomość, jakie uprawnienia przysługują zamawiającemu w przypadku, gdy rezultat umowy jest obarczony wadami.

Przede wszystkim, należy pamiętać o tym, że fakt odebrania dzieła nie pozbawia zamawiającego możliwości dochodzenia od wykonawcy roszczeń wynikających z wad umówionego dzieła. Osoba, która odebrała wadliwe dzieło, np. projekt budowlany wykonany niezgodnie z przepisami, może skorzystać z uprawnień wynikających z rękojmi.

Uprawnienia zamawiającego

Można wyróżnić 4 rodzaje uprawnień wynikających z rękojmi. Jeśli dzieło ma wady, zamawiający ma możliwość żądania:
– usunięcia wady na koszt wykonawcy,
– wymiany dzieła na wolne od wad,
– obniżenia ceny w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość dzieła z wadą pozostaje do wartości dzieła bez wady,
– zamawiający może również odstąpić od umowy i żądać zwrotu wpłaconej ceny.

Przepisy nieco ograniczają jednak zamawiającemu wybór roszczeń z rękojmi.
Złożenie oświadczenia o obniżeniu ceny lub odstąpienie od umowy będzie skuteczne, chyba że wykonawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla zamawiającego wymieni wadliwe dzieło na wolne od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli dzieło było już wymienione lub naprawiane albo wykonawca już wcześniej nie wykonał obowiązku wymiany dzieła lub usunięcia wady.

Nie można również odstąpić od umowy, gdy wada nie jest istotna.
Wykonawca może z kolei odmówić wymiany dzieła na wolne od wad lub naprawy dzieła, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową dzieła w sposób wybrany przez zamawiającego byłoby niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów.

Ważne terminy

Należy pamiętać o tym, że wykonawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania dzieła.

Zamawiający musi również wiedzieć, że jego roszczenie o usunięcie wady lub wymianę dzieła na niewadliwe przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Zamawiającego obowiązuje również roczny termin na złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny.

Do rękojmi w przypadku umowy o dzieło stosujemy zatem te same zasady, co w przypadku umowy sprzedaży. Wprowadzona została jednak następująca odmienność: w przypadku gdy wada dzieła powstała z powodu wadliwego materiału, który został dostarczony przez zamawiającego, wykonawca nie poniesie odpowiedzialności opartej na rękojmi. Przykładowo, jeśli krawiec uszyje garnitur z materiału dostarczonego przez klienta, zamawiający nie będzie mógł reklamować dzieła z tego powodu, że materiał jest zbyt gruby i garnitur nie nadaje się do noszenia w lecie. Oczywiście, fakt, że to klient dostarczył materiał do zakładu krawieckiego, nie wyłącza już odpowiedzialności krawca za to, że garnitur został źle uszyty.

Inne podstawy odpowiedzialności za wady dzieła

Należy pamiętać, że w przypadku wystąpienia wad dzieła jeszcze przed jego odbiorem zamawiający nie może skorzystać z rękojmi, jednak ma prawo wezwać wykonawcę do zmiany sposobu wykonania dzieła i wyznaczyć w tym celu termin, po upływie którego może odstąpić od umowy lub powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo wykonawcy. Jeśli to zamawiający dostarczył materiału, może również żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.
Co ważne,  w sytuacji gdy oddawane dzieło jest obarczone wadą, która czyni dzieło niezdatnym do zwykłego użytku lub sprzeciwia się w sposób wyraźny umowie, zamawiający może odmówić odbioru dzieła i nie jest zobowiązany do zapłaty umówionej ceny.

Istotne jest również, że niezależnie od uprawnień z tytułu rękojmi, zamawiający może korzystać z praw przysługujących mu w ramach gwarancji udzielonej przez wykonawcę.

W przypadku, gdyby umówione dzieło okazało się wadliwe, pamiętajmy zatem o tym, by skorzystać z przysługujących nam uprawnień. W przepisach przewidziano bowiem szereg instytucji, które w takiej sytuacji chronią zamawiającego.

Radca prawny Agnieszka Przybylska

Dowiedz się więcej: www.kancelariaprzybylska.pl

biuro@kancelariaprzybylska.pl