Umowa zlecenie lub umowa o dzieło to częste formy rozliczenia dla emerytów i rencistów, którzy nie chcą rezygnować z aktywności zawodowej ze względu na wiek. Jak umowa o dzieło z emerytem czy rencistą wygląda pod kątem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne? Jakie ograniczenia nakłada ZUS? Podpowiadamy w dzisiejszym artykule.
Umowa o dzieło z emerytem a składki ZUS
Po przekroczeniu wieku emerytalnego nie trzeba rezygnować z pracy. Emeryci, którzy chcą pozostać aktywnie zawodowo, mają kilka opcji – mogą kontynuować pracę na podstawie umowy o pracę (wtedy nie mogą pobierać emerytury) lub rozliczać się w ramach umowy cywilnoprawnej (i pobierać emeryturę), czyli umowy zlecenia lub o dzieło.
Umowa o dzieło na rencie lub emeryturze w niektórych przypadkach wiąże się z ograniczeniami wysokości świadczeń egzekwowanymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W o wiele lepszej sytuacji zdecydowanie są emeryci od momentu przekroczenia wieku emerytalnego, czyli 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet.
Niżej wyjaśniamy, czym różnią się zasady pracy na umowie o dzieło przed i po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Umowa o dzieło na emeryturze – rozliczenie po osiągnięciu wieku emerytalnego
Emeryt chcący podreperować swój domowy budżet może wykonywać pracę w ramach umowy o dzieło i nie wiąże się to z żadnymi ograniczeniami ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, pod warunkiem że przekroczył wiek emerytalny.
Jeśli więc dokument, który podpisujesz za swoje usługi to umowa o dzieło, emerytura wypłacana przez ZUS nie będzie pomniejszona bez względu na wysokość dochodu czy liczbę umów.
Umowa o pracę i umowa o dzieło na emeryturze u tego samego pracodawcy
Kolejną opcją po przekroczeniu wieku emerytalnego jest łączenie umowę o pracę z umową o dzieło. Wtedy obowiązkowe składki zależą od tego, czy obie umowy podpisujemy z tym samym pracodawcą, czy z innym. Jeśli emeryt wykonuje dzieło u tego samego pracodawcy, z którym łączy go również umowa o pracę, to umowa o dzieło będzie również oskładkowana.
Warto jednak podkreślić, że praca emeryta na etacie (a także na etacie i umowie o dzieło u tego samego pracodawcy) ma niewątpliwe plusy – zwiększa wysokość późniejszej emerytury, gdy zdecydujemy się już zakończyć etat. Emeryt na umowie o pracę nadal odprowadza składki ZUS od wynagrodzenia, więc po jej rozwiązaniu może ponownie wystąpić o przeliczenie składek i kapitału.
Umowa o dzieło na emeryturze – rozliczenie przed wiekiem emerytalnym w 2023
W kilku przypadkach można stać się emerytem przed skończeniem 65 lub 60 urodzin. Istnieje szereg okoliczności, które dają prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę, a także na emeryturę pomostową lub częściową przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Rozliczanie będzie wówczas podlegać nieco innym zasadom.
Jeżeli przychód emeryta lub rencisty przed przekroczeniem wieku emerytalnego wynosi ponad 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale nie więcej niż 130%, to ZUS odpowiednio zmniejsza świadczenie. Jeśli natomiast przychód przekroczy 130% przeciętnego wynagrodzenia, to świadczenie podlega zawieszeniu.
Od 1 marca 2023 r. wprowadzono większe limity dorabiania do emerytur. Obecnie 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, 130% – 8753,60 zł. Obie wartości zostały obliczone na podstawie IV kwartału 2022 r.
Dla emerytów istotne jest to, że zmniejszyć lub zawiesić świadczenia może tylko przychód stanowiący podstawę do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło takiej podstawy nie stanowi z jednym wyjątkiem – jeżeli emeryt/rencista zawrze taką umowę ze swoim obecnym pracodawcą.
Umowa o dzieło na rencie
W mniej korzystnej sytuacji są osoby pobierające świadczenia w ramach renty socjalnej z tytułu uszczerbku na zdrowiu. Wynagrodzenie z umowy o dzieło spowoduje zawieszenie renty socjalnej w miesiącu, w którym wynagrodzenie zostanie wypłacone, jeśli będzie wyższe niż 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Ustawodawca wychodzi tutaj z założenia, że osoba pobierająca rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (tytułu częściowej niezdolności) nie powinna wykonywać czynności, które mogą spowodować większy uszczerbek na zdrowiu. Rencista może więc wykonywać pracę w ograniczonym stopniu, na ile pozwala mu zdrowie.
Jest jednak wyjątek od tej reguły – niektórzy renciści mogą dorabiać bez ograniczeń i nie wpływa to na zmniejszenie kwoty świadczenia. Dotyczy to osób uprawnionych do renty: inwalidy wojennego, z tytułu pobytu w obozie i w miejscach odosobnienia i rent rodzinnych po tych inwalidach, a także osób uprawnionych do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową i renty rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć pozostaje w związku ze służbą wojskową.
Umowa o dzieło na emeryturze a podatek
W przypadku umowy o dzieło również powstaje obowiązek podatkowy, niezależnie od tego, kto jest jej stroną. Wynagrodzenie stanowi kwotę pomniejszoną o odpowiedni podatek – również dla emeryta. Wysokość podatku zależy od kilku czynników, m.in. wysokości wynagrodzenia i korzystania z praw autorskich. Dokładną wysokość netto wypłaty można obliczyć, korzystają z kalkulatorów dostępnych w internecie.
Czy umowa o dzieło wlicza się do emerytury?
Jak wspomnieliśmy wyżej – umowy o dzieło nie obejmuje ubezpieczenie społeczne. Wykonawca nie zwiększa więc swojej składki emerytalnej, zarabiając w na podstawie umowy o dzieło, bo nie wlicza się ona do stażu pracy.
Osoby, które dostają wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło, mogą odprowadzać składki emerytalne (tak samo jak opłacać ubezpieczenie zdrowotne) samodzielnie – w ramach ZUS-u albo alternatywnej formy zabezpieczenia finansowego (Indywidualne Konto Emerytalne, Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego).
