Emeryci i renciści mogą wykonywać pracę w ramach umów cywilnoprawnych, czyli umowy o dzieło bądź umowy zlecenia. W niektórych przypadkach wiąże się to z ograniczeniami egzekwowanymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w kwestii ograniczenia wysokości świadczeń. W o wiele lepszej sytuacji zdecydowanie są emeryci, którzy przekroczyli tzw. wiek emerytalny.
Emeryt chcący podreperować swój domowy budżet może wykonywać pracę w ramach umowy o dzieło i nie wiąże się to z żadnymi ograniczeniami ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dotyczy to osób, które przekroczyły wiek emerytalny – czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Jeżeli przeszli na emeryturę i podejmują pracę – bez względu na wysokość dochodu czy na liczbę umów wypłacane przez ZUS świadczenie nie będą pomniejszone.
Tak sama zasada obowiązuje gdy emeryt po przekroczeniu wieku emerytalnego chce podjąć pracę w ramach umowy o pracę. Ma do wyboru dwie opcje – jeśli zdecyduje się zawiesić emeryturę, będzie otrzymywał jedynie wynagrodzenie związane z pracą. Natomiast emerytura i praca jednocześnie ma miejsce wtedy, kiedy osoba po osiągnięciu wieku emerytalnego przestanie pracować, ustali prawo do wypłaty emerytury i zatrudni się ponownie. Praca po przejściu na emeryturę będzie oskładkowana tak samo, jak przed emeryturą.
Na dodatek emeryt po przekroczeniu wieku emerytalnego może łączyć umowę o pracę z umową o dzieło. Należy jednak pamiętać, że pracując w ramach umowy o dzieło u pracodawcy, z którym łączy emeryta etat – umowa o dzieło jest również oskładkowana.
Praca emeryta na etacie (a także na etacie i umowie o dzieło u tego samego pracodawcy) ma swoje niewątpliwe plusy – zwiększa wysokość późniejszej emerytury, gdy taka osoba zdecyduje się już nie pracować. Pracujący emeryt odprowadza bowiem od wynagrodzenia składki ZUS. Może zatem po zakończeniu pracy na emeryturze wystąpić o ponowne przeliczenie składek i kapitału.
Przed wiekiem emerytalnym
W przypadku emerytów, którzy nabyli prawo do pobierania świadczeń, ale nie osiągnęli wieku emerytalnego (emerytura pomostowa, wcześniejsza emerytura, emerytura częściowa) istnieją jednak ograniczenia. Dotyczą one wykonywania pracy zarówno na umowę o dzieło jak i umowę o pracę. Emerytura ulega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu w wysokości wyższej niż 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Natomiast zmniejszenie wysokości emerytury powoduje osiągnięcie przychodu w wysokości przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższej jednak niż 130% tego wynagrodzenia. Wówczas świadczenie podlega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia powyżej 70%.
Renta i umowa o dzieło
W mniej korzystnej sytuacji są osoby pobierające świadczenia w ramach renty socjalnej z tytułu uszczerbku na zdrowiu. Wynagrodzenie z umowy o dzieło spowoduje zawieszenie renty socjalnej w miesiącu, w którym wynagrodzenie zostanie wypłacone, jeśli będzie wyższe niż 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Ustawodawca wychodzi tutaj z założenia, że osoba z orzeczeniem lekarskim o niezdolności do pracy nie powinna wykonywać czynności, które mogą spowodować większy uszczerbek na zdrowiu. Rencista może więc wykonywać pracę w ograniczonym stopniu, na ile pozwala mu zdrowie.
Jest jednak wyjątek od tej reguły – niektórzy renciści mogą dorabiać bez ograniczeń i nie wpływa to na zmniejszenie kwoty świadczenia. Dotyczy to osób uprawnionych do renty: inwalidy wojennego, z tytułu pobytu w obozie i w miejscach odosobnienia i rent rodzinnych po tych inwalidach, a także osób uprawnionych do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową i renty rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć pozostaje w związku ze służbą wojskową.
