Odpowiedź na to pytanie – jak to zwykle bywa w przypadku kwestii prawnych – brzmi „to zależy”… zależy od tego czy w danej umowie o dzieło jesteśmy zamawiającym, czy też przyjmującym zamówienie, od tego jaki jest cel wprowadzenia zaliczki/zadatku, jaki jest zamiar stron itp.

Przede wszystkim trzeba pamiętać – z czego nie wszyscy zdają sobie sprawę – że zaliczka i zadatek to nie to samo. Obie te instytucje mają inne znaczenie, a przede wszystkim inne skutki prawne. Zaliczka bowiem jest świadczeniem danym przy zawarciu umowy na poczet przyszłego świadczenia i w przypadku wykonania umowy podlega zaliczeniu na poczet tego świadczenia, natomiast w przypadku niewykonania umowy – co do zasady – podlega zwrotowi.

Zadatek – również co do zasady – jest świadczeniem, które w przypadku wykonania umowy ulega zaliczeniu na poczet świadczenia, ale w przypadku kiedy przyjmujący zamówienie nie wykona umowy możemy żądać od niego zapłaty sumy dwukrotnie wyższej.

Obrazując powyższe kwestie na przykładzie: jeśli przy zamawianiu sukni ślubnej u krawcowej wpłacimy 500 zł zaliczki i suknia nie zostanie wykonana zgodnie z zamówieniem (np. minie termin realizacji zamówienia) możemy żądać zwrotu zaliczki. Natomiast, jeśli wpłacimy 500 zł zadatku i suknia nie zostanie wykonana w terminie, możemy żądać zapłaty kwoty dwukrotnie wyższej, czyli 1000 zł.

Aby ocenić, czy w danej umowie o dzieło lepiej będzie wprowadzić zaliczkę czy zadatek, trzeba przeanalizować konkretną sytuację. Na pewno wprowadzenie zadatku do umowy o dzieło będzie działało bardziej mobilizująco na przyjmującego zlecenie, aby wykonał umowę zgodnie z zamówieniem i w terminie.

Oczywiście powyższe zasady i różnice pomiędzy zadatkiem a zaliczką są ogólne i istnieją od nich wyjątki, chociażby takie, że strony w danej umowie mogą postanowić inaczej.

Często zdarza się, że umowa o dzieło jest nieprecyzyjna i w ogóle nie występuje w niej słowo „zaliczka”, czy też „zadatek” albo co prawda występuje, ale pozostałe zapisy umowy pozostają z nim w sprzeczności. Również często przy drobnych umowach o dzieło zawieranych w formie ustnej, dochodzi do wręczenia przez zamawiającego określonej kwoty przyjmującemu zamówienie, lecz strony nie określają między sobą, czy jest to zaliczka, czy zadatek. Wtedy pojawia się problem, jak interpretować taką wpłatę przy zawarciu umowy.

Dlatego bardzo ważne jest sprecyzowanie w umowie o dzieło, czy strony wprowadzają zaliczkę czy zadatek, aby nie było wątpliwości co do charakteru przekazanych pieniędzy. Warto na pewno wtedy zasięgnąć porady prawnika i to najlepiej przed zawarciem umowy, żeby uniknąć przykrych niespodzianek.

Adwokat Katarzyna Staszczyk

Dowiedz się więcej: Kancelaria Adwokacka Katarzyna Staszczyk

adw.kstaszczyk@gmail.com