Czas po porodzie to okres odpoczynku zarówno dla mamy jak i noworodka, mimo to wiele kobiet nie chce całkowicie zrywać z pracą zawodową lub pragnie chwilami oderwać się od przysłowiowych „pieluch” i codziennego życia, a dodatkowo zasilić domowy budżet. Sposobem na to są umowy cywilnoprawne.

Najczęściej młode mamy wybierają opcję spędzenia z młodym człowiekiem cały rok. Czasem sytuacja wymaga od nich zostania w domu z dzieckiem jeszcze dłużej. W tym okresie można zarabiać na bazie umów cywilnoprawnych, które zgodnie z prawem można zawierać podczas korzystania z urlopów macierzyńskiego, rodzicielskiego oraz wychowawczego.

Urlop macierzyński i rodzicielski

Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem, urlop macierzyński rozpoczyna się w momencie urodzenia się dziecka. Pracodawca nie może odmówić prawa do tego urlopu. Trwa on 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka. W sytuacji ciąży mnogiej odpowiednio się wydłuża. Urlop macierzyński jest obowiązkowy, natomiast po 14 tygodniach matka może wrócić do pracy przekazując 6 tygodni opieki nad niemowlakiem ojcu dziecka. Po podstawowym urlopie macierzyńskim następuje 6 tygodni urlopu macierzyńskiego dodatkowego, a następnie można skorzystać z urlopu rodzicielskiego, który trwa 26 tygodni. Może z niego skorzystać zarówno matka jak i ojciec. Urlop macierzyński i rodzicielski jest płatny. Zasiłek wynosi 100% pensji przez 26 tygodni, a następnie obniża się do 60% pensji. Można złożyć wniosek o wypłacanie zasiłku w stałej wartości 80% pensji przez cały okres trwania urlopu.

Płatnikiem zasiłków w danym roku kalendarzowym jest pracodawca, jeśli według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca zasiłek macierzyński w pozostałych przypadkach, w tym po ustaniu ubezpieczenia.

Urlop wychowawczy

Prawo do urlopu wychowawczego nabywa pracownik zatrudniony minimum 6 miesięcy. Trwa maksymalnie 36 miesięcy. Urlop ten musi być podzielony między dwóch rodziców tak, aby jedne z nich spędził z dzieckiem choć 1 miesiąc. Rodzice mogą wykorzystać urlop wychowawczy jednocześnie. Jest on wtedy proporcjonalnie skracany do 18 miesięcy. Można go wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat. Może być podzielony na 5 części i jest bezpłatny. Urlop wychowawczy jest bezpłatny.

Umowa o pracę z własnym pracodawcą

Na dodatkowym urlopie macierzyńskim (6 tygodni po ukończeniu 20 tygodni właściwego urlopu macierzyńskiego) oraz na urlopie rodzicielskim można świadczyć pracę dla pracodawcy, który zatrudniał kobietę przed porodem. Warunkiem jest praca na pół etatu. Zasiłek jest wtedy proporcjonalnie obniżany.

Uwaga! Z innym podmiotem można zawrzeć umowę o pracę już od początku urlopu macierzyńskiego bez ryzyka utraty prawa do zasiłku macierzyńskiego oraz bez obniżenia jego wysokości.

Umowa cywilnoprawna podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego

Zawarcie umowy cywilnoprawnej zarówno z pracodawcą udzielającym urlopu macierzyńskiego, jak i z zupełnie innym podmiotem, nie wpływa na wysokość zasiłku macierzyńskiego, a tym bardziej nie zagraża jego utratą. Z tytułu zasiłku macierzyńskiego opłacane są składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pracownik na urlopie macierzyńskim nie jest objęty ubezpieczeniem chorobowym, wypadkowym i zdrowotnym.

Jeżeli kwota brutto zasiłku (podstawa oskładkowania) jest równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę to w przypadku zawarcia dodatkowej umowy zlecenie, właśnie zasiłek macierzyński jest główną podstawą do opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pracownik może dobrowolnie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów. Składka na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umowy zlecenie jest zawsze obowiązkowa.

Uwaga! Państwowa Inspekcja Pracy podkreśla, że zawarcie umowy zlecenie z tym samym pracodawcą, na tym samym stanowisku co umowa o pracę może być obejściem przepisów.

Umowy o dzieło są nieoskładkowane, więc zawierając umowę o dzieło z tym samym lub innym podmiotem nie tracimy prawa do zasiłku, wysokość zasiłku pozostaje taka sama oraz nie są odprowadzane żadne dodatkowe składki do ZUS.

Czytaj również: Umowy cywilnoprawne – zaliczka PIT oraz składki do ZUS 

Umowy cywilnoprawne podczas urlopu wychowawczego

Jeśli pracownik nie posiada innych tytułów do ubezpieczeń społecznych oraz nie ma prawa do emerytury lub renty to jedynym tytułem do ubezpieczeń jest urlop wychowawczy. Osoba korzystająca z urlopu wychowawczego ma zagwarantowane ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne finansowane z budżetu państwa, ale tylko pod warunkiem, że w tym czasie nie ma innego tytułu do ubezpieczeń, albo nie ma osobnego prawa do emerytury lub renty.

Zgodnie kodeksem pracy w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Forma zatrudnienia nie jest określona w przepisach. Możliwe jest zawarcie umowy o pracę, zlecenie lub o dzieło.

Należy pamiętać, że w przypadku zawarcia umowy o pracę lub zlecenie z własnym pracodawcą lub zupełnie innym podmiotem pracownik traci prawo do ubezpieczenia płaconego do ZUS z tytułu urlopu wychowawczego. W takim wypadku całkowicie oskładkowana jest umowa o pracę lub zlecenie (ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne).

W sytuacji zawarcia umowy o dzieło, która nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego zleceniobiorca w dalszym ciągu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu z tytułu urlopu wychowawczego. Nie ma przy tym znaczenia, czy umowę tę wykonuje na rzecz własnego, czy innego pracodawcy.